Детали

Jadica

Владимир Плавевски – Јадица
Издавач – Силсон, Скопје, 2013
За издавачот – Дејан Павлески
Уредник – Илина Павлеска
Ликовен уредник – Кочо Фидановски
Електронска реализација – Методија Николовски
Изданието е финансиски помогнато од министерството за култура на Република Македонија
CIP – Каталогизација во публикација Национална и универзитетска библиотека Св. Климент Охридски – Скопје821.163.3-31
Плавевски Владимир
Јадица / Владимир Плавевски / Скопје – Силсонс, 2013 – 312 стр. 20 цмБиографија стр. 309
ISBN 978-608-219-051-8
COBISS.MK-ID 93350410

Извадок од книгата

1. Копиле

Јас сум копиле.
Дете без родители.
Сум бил оставен, море бреј, фрлен на буниште како најобична пачавра. Си врвела некоја жена кај маалското буниште во Чифчи Маало, рано ранина, околу пет часот, сред изгор жешко лето, било спарно утринско разденување, кога, слушала детски плач. Се вртела околу себе како вртемушка. Од каде и доаѓа тоа детско плачење? Не можела да види ништо. Се вртела, се сукала жената да види од каде извира тој силен детски плач. Наишла и втора случајна минувачка што итала на работа и таа чудејќи се од каде слуша плач. Почнале да буричкаат во буништето околу една бандера врз која имало истурено партали и скапани черги. Под купче стари черги, допрено до бандерата, нашле живо-здраво голомеше бебе. Ме нашле, мене, голокурец, свиткан во чергиче, испомочан, испосран, расплакан. Ме зеле в рака. А јас сум врескал, сум корнел од плаење. Целото маало сум го разбудил. Маалците срипувалке на прозорците, се лутеле, пцуеле, крескале оти ги будат в ранина.
Со трчаница ме однеле во жандармериската станица што била наблизу. Таму збунетите жандари ме завиткале во пандурска униформа, ми дале млеко со лажиче и дури тогаш сум престанал да врескам. Лично командирот на жандармериската станица, некојси Живојин Арсиќ, со жандармериски камион ме однел во детската болница каде што ми приклучиле црева што ми ги спопикале во вените и ете така некако сум успеал да преживеам.
Кога пораснав, се распрашував како и каде сум бил најден. Најголем досег направив со наоѓањето на тогашниот шеф на жандармериската станица што ме однел во болница. Живојин Арсиќ го почастив со мезе и пијачка до рани зори во кафеаната „Прогрес“ на Железничката станица. Ми кажа оти и тој барал, но не успеал да дознеа ништо кој и зашто ме оставил на буништето во Чифчи Маало. Пијани како лулиња се разделивме со бакнежи оти ќе се гледаме и потаму. Никогаш повеќе не се видовме оти тој по политичка линија, како соработник на предвоената ненародна српска власт заглави во апсааната Падина Скела. Умре во апасааната. Некој затвореник го препознал оти тој со времето го млател до посерување па му вратил мило за драго. И така Живојин Арсиќ умрел претепан со гомнарска клозетска цевка во затворскиот ќенеф.
Од болницата потем ме префрлиле во Домот за најденчиња, поточно во Домот за деца без родители каде сум бил крстен со името – Најденко, а бидејќи сум бил најден во петок, ми дале презиме Петков. Што с# не побарав по разноразни архиви арно ама до ден денешен не успеав да ги пронајдам катиљ родителите; ни мајка ми што ме фрлила на буниште а камо ли татко ми.
Најденко Петков…

2. Домот за најденчиња

Како дете, и се до Бога’ми, до триесеттина години, јас за ова воопшто не знае, а најискрено да ви кажам, ниту ме интересираше. Живеев во дом за најденчиња до шест годишна возраст. Тоа беше мојот најбезгрижен дел од животот. Разноразно жени се грижеа за мене, ми даваа да јадам, ме облекуваа, ме шетаа, ме учеа да зборувам, да мочам во туте, да ќакам во туте и во дупка во клозет, ми го бришеа газот и ме научија како јас да си го бришам; како да сркам со лажица, како да користам вилушка…
Се сеќавам оти бев голем плачко. А нешто не ми ујдисуваше, ќе врекнев. А плачев богами, разорно. Кога врскав, сите со дланките ги затвораа ушите. Околу мене ќе се насобереа купче воспитувачи и воспитувачки и ме убедува, разубедуваа, ме советуваа, ме молеа а јас, како муле, врескав ли врескав. Дури кога ќе засипнев од врескањето, се смирував. Поради оваа моја дерт навика никој не ме сакаше. Згора, се тепав со секого, поточно, ги гребев, касав, ги плукав. Бев лош, навистина лош, зол, проклет. Скришно крадев од другите, правев бељи, бев пакостлија. Обвинував оти некој друг сето тоа го направил без око да ми трепне. Дури и се колнев во татко и мајка оти не сум јас. Воспитувачката Добрила со потсмев примети на моето колнем во „жими мајка и жими татко“ оти јас немам ниту мајка ниту татко и според тоа, не верува во моето колнење во нив, што значи оти лажам, јас скокнав како рис врз неа, ја гризнав за носот. Кога плисна крв, таа вресна и падна во несвест. Потем ме носеа по разноразно докторишта, лежев по болници, ме лекуваа со апчиња, инекции.
И, се смирив.

3. Дом за деца без родители

Живеев во Домот за деца без родители, во Скопје, покрај Вардар, во Маџир Маало. Во домот живеев во соба со три кревети, со тројца другари, Спасе, Мачорот и Црни. На почетокот ме тепаа катаден, но кога почнав да им давам шеќерни табли, гумени бонбони и им купував цигари на парче, ме засакаа. Станавме толку сложни што секој за секого можеше да влезе и во пеколот. Во домот бевме познати по нашата сложност. Никој не смееше да р’чне некој од нас тројцата, посебно мене, од славната тројка „Домци Мускетари“ како што не крстија оти потем со сите тројца ќе имаше сериозни тепачки проблеми, тоест ќе беше претепан од сите тројца кога ќе го начекавме на темно и на само.
Јас бев од сите тројца најмал и тие ме вардеа како коте. За нив крадев лапачка од секаде каде што знаев и можев – од кујната, од другите деца, од воспитувачите, од другарите во училиштето, од училишната кујна, од гранапот што беше крај училиштето..Еднаш се скачкав со бандата од Карадак Маало на плажата крај Вардар кај Железниот мост кај Кланица кога им ги украдов лепчињата намачкани со маст и посипани со црвен пипер. Добив толку добар ќотек што три недели окапав в кревет со три скршени ребра. Управата на Домот повика дури и полиција која дојде и ме испраша. Јас, нормално, не знаев кој ме истепал. Потем, Спасе, Мачорот и Црни бараа еден по еден Карадакмаалец што ме тепаше и ги претепуваа.
Спасе, Мачорот и Црни беа познати како платени тепачи. Ќе се појавеше некој стемнет тип пред домот, ќе побараше „Мускетар“ и потем некој од нас, најчесто Црниот, со него правеше муабет додека тој го честеше боза и шампита во слаткарницата „Пилот“ крај Железниот Мост. Ќе кажеше кого треба да претепаме, име, презиме, улица и број. Ќе дадеше половина пари тогаш а половина кога ќе ја завршевме работата. И потем ние тројцата ја баравме улицата и бројот и се распрашувавме за човекот. Ќе го видевме и го дебневме со денови. Тепањето го правевме само ноќум. Ќе го начекавме во темна улица, ќе му фрлевме ќебе преку глава, еден ќе го држеше додека другите со клоци и тупаници удри-маваа по него се додека не клапнеше. Си го земавме ќебето и фаќавме магла. Сите ги суредувавме право за болница. Јас, за волја на вистината, само стоев од страна, чував стража, гледав што прават и вардев некој да не намине. Ако некој се појавеше, свиркав три пати со уста. Тогаш Црниот со неколку удаи по муда го спроструваше „ќебуваниот“ на земја , го собираа ќебете и фаќаа магла.
Никого не отепавме.
Толку бевме добри што полицијата ниту еднаш не дојде да не собере. Парите ги трошевме како кој. Мене ми даваа по некое динарче со кои си купував билети за кино. Гледав руски филмови оти само нив ги имаше а најголем благодет беше ако гледав некој странски, посебно американски. Спасе, Мачорот и Црни купуваа цигари, ракија, свилени бомбони, играа карти за пари, играа фанта а богами даваа пари и по сомнителни жени што ги водеа во бавчите во „Пролеќе“ и таму ги дупеа. Потем се фалеа меѓусебно кој што ù направил на женската, Се некакви пислаци од кои јас се дразнев. Ги молев да дојдам и јас, да ебнам нешто, ама тие беа тврдоглави. „Мал ти е!“ ќе кажеа и прснуваа во смеа.
Еднаш појдов крај Вардар, до Железниот Мост, каде се врткаа камењарки. Тие ме меркаат мене, јас ги меркам нив. „Имаш пари?!“ ме прашува една русокоса, со цигара во уста. Кимкам потврдно со главата, оти не можам да пролафам ни збор, устата ми беше барут сува од страв. Ги вадам парите и ù ги покажувам. Русокосата плукна пред мене, ја изгасна цигарата со изедениот топук од штиклата и тргна земајќи ме под рака. Зад првиот агол, во темнината на сенката ја пружа раката и ме фати меѓу нозете.
„Копиљ, со ова твоево пуже, не можеш да ме ебнеш…“
Од срам и арам не знаев што да правам.
„Ај’домец, испофаќај ме, да ти мине меракот.“
А мене, ако некој ми кажеше „Домец“ ме фаќаше бес и така, јас, „со малото пуже, нели?“, ја искршив камењарката од ќотек. „За мавање сум арен, не сум бил за ебење арен?!“ & кажував на камењарката додека ја млатев збеснат. Таа молчешкум ги примаше ударите. Глас не пушти. Само ме гледаше во очи и молчеше. Се смирив и си заминав зад аголот. „И за мавање не те бидуе… “ , одврати камењарката и фати магла. Спасе, Мачорот и Црниот, по два дена ме искршија мене оти таа, претепаната камењарка, Евка, им била радодајка на сите тројца. Им кажала оти јас сум ја тепал. Додека ме тепаа и јас ги гледав во очи и молчев. „Ај’доста му беше… Наш е, треба со мерка… “ , кажа Црниот и толку беше од ќотекот. „Не офкаш, а?!“ ми се насмеа Мачорот. „Еби се… “, му одвратив. „Се измочал, затоа не офка!“ се насмеа Спасе.
Бев запишан во основното училиште „Браќа Миладинови“ кој беше во близина. На училиште ме нарекуваа не по името, Најденко, туку „Домец“.„Кај си бе, Домец!“, „Што правиш Домец?“ Не можам да кажам оти имав лоша живеачка. Бев лош ученик. Во училиште одев колку да се каже оти одам на чколија. Ги тепав децата од одделнието ама и ги бранев од другите одделенци. Кога бевме на ексурзија во Сарај, три момчиња од погорните класови почнаа да ги задеваат девојчињата Марга и Тања од моето одделение. Јас минував случајно крај нив, кога слушам, Тања ме вика. Гледам, тие ашлаци на сила ги пипкаат двете во еден џбун крај Треска. Брзо се спопикав во џбунот и им кажав на ашлаците да ги оставам Тања и Марга.
„Ај’сиктер бре Домец!“ ми зар’мжи еден од нив, бабачкото Бајлак од Ново Маало. И, знаете веќе, на „Домец“ јас збеснувам, та скокнав и почнав да ги пердашам. Тие беа шестмина, ми се нафрлија врз мене, ме легнаа и удри мавај, ме искршија. Мислев дека сега е готово со мне, Ќе ми летне душата на оној свет оти ѕрцки ми играа пред очи, се околу ми се стемни. Кога, ударите одеднаш врз мене престанаа. Тепачите почнаа да офкаат, да кркорат, да молат. Некој нив ги пердашеше!
Мачорот дошол да мерка женски од моето училиште во Сарај, па видел како се тепам и дотрчал на помош. Кога почна да ги млати ашлаците, крв и заби летаа околу мене. На крајот сите шесторица ги испоџитка во кочан студената вода на Треска. Истепаните, со кашлање и пцуење, се свестеа во студената вода, се миеа со водата и фаќаа магла. Од тој ден јас станав миленик на сите женски во одделението. Ми ги пишуваа домашните работи, ми кажуваа решенија за писмените задачи, ми шептеа при одговорите.
Сите од оделението знаеа оти сум преосетлив на името „Домец“ и ретко кога ме нарекуваа со ова име туку ме нарекува „Мускетар“. Дури и наставниците ретко ме повикува на име, Најденко, оти тоа не ми се допаѓаше, туку ќе кажеа: „Е, ајде сега Мускетарот да стане и да ни ја реши задачата на табла.“ Не бев највисок, а сепак седев во последната клупа, во средниот ред така да имав контрола над целото одделение.
Еден ден се појави нов даскал по математика, по име Тофе. Мал, ќелав, со тенки мустачиња над едни злобни, тенки устичиња со крупни заби ни се нафрли на одделнието како сокол на гуска. Прво ги крена одличните ученици, а тоа беа токму Тања и Марга, и ги распраша математика небаре се шуплоглавки. На крајот заклучи оти се чуди кој им дал петка по математика. Станав навреден, оти двете ме пазеа и мазеа, и кажав оти тие се најдобри по математика не само во оделението туку и во училиштето. Тој ми пријде, ме измерка гледајќи ме со чудење од каде имам смелост да станам без тој да ми одобрел па згора на тоа да зборувам и капак на сето мое безобразние да кажувам свое мислење.
„Смрт на фашизмот!“ свикав како спас од неговото тормозење. Даскалот само саркастично ми се насмеа. „Треба да одговорите – Слобода на народот… “ одвратив додека тој киселникаво ми се потсмевнуваше.
„Кој си бре ти!?!“ згрме.
Му кажам оти се викам Најденко Петков.
„А, ти си тој Домец?“ се исчуди додека јас чурев од бес. „И, да знаеш Домец, од сега па до крај, кај мене знаел-не-знаел, ќе имаш кец по математика додека е светот и векот!“
„Ќе му кажам да директорот дека не ми одговоривте ‘Слобода на народот!’ кога викнав ‘Смрт на фашизмот!’“ го испукав најсилниот адут.
„Ај’не ми продавај мене комунистички ифтирии!“ пискаво одврати и ми запиша двојка во дневникот. Тогаш двојката беше најслаба оценка.
По една недела целиот клас, па и јас, заминавме на посета во Воената Болница во Карадак Маало да го посетиме нашиот претепан професор по математика. Некој во темнината на маалските сокаци го начекал и толку го „исќебувал“, тоест го испотепал со фрлено ќебе врз него што имал сериски скршеници на ребрата и потечени муда како лубеници. Тој ниту видел ниту слушнал кој го сторил тоа. Доаѓала полиција, го испрашувала ама тој упорно тврдел оти во темнината се спрепнал и паднал во дупка. А јајцата му потекле оти при падот чатал од дрво го удрил меѓу нозе. Со некаков притаен страв погледнуваше во мене. Како и да е, со мачен и тежок од се врати да ни предава математика. Никогаш повеќе не ме испрашуваше, писмените задачи ми беа оценувани со тројка а на крајот од годината од него немав двојка туку тројка. И, што е најважно, никогаш повеќе не ме нарече „Домец“.

Најомразен ден во мојот Дом за деца без родители „Моша Пијаде“ беше недела. Ние, Домците, неделата ја нарекувавме „Ат пазар“. Секоја недела можевме да шетаме надвор од домот, но точно во седумнаесет часот сите домци моравме да бидеме во двориштето. Се строевме во редови. Облекувавме алишта за в град, се капевме, се чешлавме, сечевме нокти и еден по еден, големи и мали, поминувавме крај нашиот омилен директор со прекар „А на квадрат“ или поточно кажано – Анѓеле Анџарот. Анѓеле Трајковски, со прекар Анѓеле Анџарот со крајна внимателност н# разгледуваше од глава до пета, гледаше дали рацете ни се чисти и со исечени никти, дали чевлите ни се изгланцани со ималин, дали косата ни е зачешлана. Ако беше задоволен со секој од нас, му дозволуваше на домецот да застане в ред. „А на квадрат“ знаеше апсолутно с# за секој од нас – колку точно имаме години, каков ни е успехот во училиштето и тоа секоја оценка од секој наставне предмет, кои ни биле родители ако сме имале, каде сме најдени или оставени. За мене, на пример, знаеше за Живојин Арсиќ од жандармериската станица, каде сум бил донесев од маалото каде ме нашле жените, па дури и кои биле тие жени. Знаеше за сите од што болести боледуваат, што болести прележале, дали се вакцинирале или не. Сите сме имале некакви си „досиеа“ , тоест некакви си темно сини папки со сите севозможни податоци за нас испозапишани по разнообразни листови што тој со едно читање веќе ги знаел наизуст. За „А на квадрат“ се велеше, а и тој сам напати се фалеше, оти се оженил за нашиот дом. Целиот живот му беше одреден од Домот. Не се женњл, а немаше никакава жена и не беше педер. Беше висок, слабникав маж, со кадрава, кафена коса, ниско чело, бабурест нос, крупни, испакнати темно сини очи, тенки усни и голема, испакната брада. За него кружеше легенда оти со жена му и трите деца Бугарите го запалиле во некое село. ЛКако преживеал, никој не знаеше. Бил во партизани. Прекарот Анџарот го спечалил во партизани оти тој се јавувал секогаШ кога требало да се стрелаат душманите. Право од партизани по команда бил пратен да го води Домот. Тврдеше дека сопруга му е Домот а сите ние, Домците, сме му деца. Ние на сето ова се потсмевавме, го исмевавме. Напати, кога некој кој не знаеше оти сме домци, н# прашаше кој ни е татко, одвраќавме – „А на квадрат“! И веднаш додававме пред зачудниот поглед на прашувачот – „ Анѓеле Анџарот, директорот“. Беше толку популарен што повеќе немаше мачна потреба да кажуваме оти тој е директор на Домот. Долго мислев, всушност, бев сигурен оти не знае за нашите „ќебувања“, но многу покасно ќе ви раскажам оти знаел.
Стоевме во три реда кои беа со црта одбележени на земјата. Во првиот ред беа најмалите, во средниот ред средните и во последниот ред најстарите домци. Лично Анѓеле Анџарот, во придружба со неговата секретарка Цојка наречена Баба Рога, сува и слаба како сарага, и воспитувачите – Тураби наречен Гурабија оти беше многу дебел, и Пантер Панта, фискултурник со атлетска градба, поминуваа низ тројните редови додека ние скочанети како војници, со скаменет поглед пред нас, стоевме во дворот и ја исчекувавме клетата судба. Ако директорот Анѓеле Анџарот беше задоволен од сите нас, ќе кимнеше задоволно со главата и тогаш вратарот Туте Тарабука ќе ја отвореше масивната, метална капија која секогаш грозоморно чкрипеше. Во дворот влегуваа „Купувачите“.
„Купувачите“ беа крајно збунет маж и растревожена жена. Баба Рога им пристапуваше, ги поздравуваше небаре # се татко и мајка и со рака покажуваше кон нас. Потем важно им пристапуваше директорот Анѓеле Анџарот. Со раката покажуваше кон нас а лицето му се топеше од милна насмевка на анѓел. Стоевме вкочането со поглед вперен некаде далеку пред нас. Тураби Гурабија задоволно си ги мазнеше мустаќите а Пантер Панта завземаше пози на Тарзан. Мажот и жената беа крајно збунети. Не се помрднуваа од место. Тие, двајцата, против нас, топла домци, вкопани в место, со погледи заталкани во небото.
„Смрт на фашизмот!“ грмнуваше Пантер Панта.
„Слобода на народот!“ едногласно, хорски, громогласно екнувавме и потем три пати повторувавме „Тито е наш, ние сме Титови!“
Потем растревожениот маж и стаписаната жена застанува пред првиот ред на најмалите домци и поминуваше крај секој. Јасно ви е, нели? Мажот и жената бираа посвоеник. Мажот обично н# гледаше со смантуфен поглед додека жената секогаш не гледаше во очи. Чинам, со очите ни навлегуваше в душа. Кога ќе застанеа крај некој што ги интересираше, домецот мораше како од пушка да го каже името, презимето и возраста. Тогаш Баба Рога со мастилав молив во нејзиниот тефтер ќе го заокружеше кандидатот. Најчесто мажот и жената застануваа пред пет-шест домци, најповеќе од првиот ред, најмалите. Баба Рога сите ги бележеше во својот тефтер. Потем сите, освен Пантер Панта кој остануваше со нас во дворот заминуваа во канцеларијата на директорот, пиеа наут, пушеа цигари и долго разговараа. За тоа време Пантер Панта ги двоеше означените домци напред а неизбраните зад нив, стоевме и чекавме. Потем мажот и жената во придружба со Анѓеле Анџарот, Баба Рога и Тураби Гурабија повторно се враќаа меѓу нас и повторно уште повнимателно н# разгледуваа. Можеше да се случи во избраните од првиот ред да се додаде уште некој а можеше да се случи и бројот на првоизбраните домци да се намали. Во скоро сите случаи, освен во неколку чесни исклучоци, изборот го правеше жената. Мажот само стапкаше зад неа неодлучно. Кога ќе завршеше вториот круг на селекција мажот и жената следени од Анѓеле Анџарот, Баба Рога и Пантер Панта повторно се качува во канцеларијата на Анѓеле Анџарот, повторно пиеа чај, пушеа цигари и долго се убедуваа. Тураби Гурабија во дворот нас, неизбраните домци, еден по еден не испушташе да заминеме во град додека избраните стоеја како шпиртосани. Од страв и копнеж оти можеби дефинитивно ќе го напуштат нивниот ќенеф на животот и ќе живеат нормален живот со татко и мајка, во свој кревет, во свој дом, ќе имаат семејство и некаква иднина. Се случуваша и да иамме „Падавичари“. Домци паѓаа на земја од страв, па Тураби Гурабија им фрлаше вода, им ставаше шекерче во устата и повторно ги местеше во вертикална положба. Потем најчесто се слегнуваше жената и талкаше меѓу избраните домци следена од нејзиниот маж кој се влечкаше зад неа како сенка. Анѓеле Анџарот, Баба Рога, Пантер Панта и Тураби Гурабија само немо гледаа.
Завршната сцена беше секогаш иста. Жената ќе почнеше да се врти в круг околу избраниот домец. Домецот ја гледаше во очи и така гледајќи се во очи, небаре се поврзале со некаков синџир во душите тие се гледаа и се вртеа.
Анѓеле Анџарот, искусно воспитувачиште, ја пресечуваше целата долга церемонија. Ќе пријдеше и со едната рака ќе ја допреше жената за рамо а со другата рака избраниот домец, ќе погледнеше во жената и ќе побараше од неа нема потврда. Таа ќе почнеше да плаче и хистерично да кимка со главата. Ќе пријдеше мажоти тој ќе потврдеше. Анѓеле Анџарот театрално ќе го загрнеше избраниот домец, ќе го избакнеше пет пати по образите и челото, и ќе му ја стегнеше раката. Потем со стегање на рацете ќе им честиташе за изборот на мажот и жената. За тоа време неизбраните домци исчезнуваа од дворот. На избраниот домец кој ќе почнеше да липа му пристапуваше Пантер Панта, го плескаше радосно по плеќите и го бакнуваше. Следеше Тураби Гурабија кој го стискаше домецот врз својот огромен мев и Баба Рога која само со сувата дланка ќе поминеше низ косата на расплаканиот домец. Потем сета оваа траурна свита се качуваше во канцеларијата на Анѓеле Анџарот каде што пополнуваа купишта документи додека дежурните домци ги пакуваа скудните пљачки и алишта на домецот. Тогаш избраниот домец гордо веднаш си заминуваше со својот нов татко и мајка. Подоцна заминувањето на избраникот беше по дестина денови што беше вистинско измачување за домецот оти другите домци одеднаш со него повеќе не комуницираа. Тој за нив беше „ќердосан“ и немаше што повеќе мајка да бара со „голокурците“.
Работите толку многу беа искривоколчени што можеше да се случи, навечер, додека спие во кревет, таешкум да му пријде некој злобен домец и да го истепа од пуст јад и чемер што токму тој си нашол „петел“ и „квочка“. Мудриот „А на квадрат“ овој проблем го реши на тој начин што избраниот домец уште во неделата навечер го сместуваше да спие со него, во неговата соба. Домецот што ќе си заминеше никогаш повеќе не се враќаше, дури и да го погледа, својот некогашен Дом за деца без родители „Моша Пијаде“ во Маџир Маало, крај Вардарот.
Имавме и трагични настани при изборот на посвоеник. Симче Курле три пати беше во најтесниот избор за посвоеник. Три пати плачеше со жените што се вртеа околу него за да го изберат но во последен миг жените избираа друг.
Вечерта, по неговиот трет неуспешен избор, Симче Курле одеднаш исчезна од домот. Дежурните вечерта во недела запишале оти не спиел во својот кревет. Не бил утредента на појадокот и на ручекот. Анѓеле Анџарот лично, следен со Пантер Панта ја претражи секоја дупка од Домот и кога крена раце барајќи го низ маџир Маало и Ново Маало го пријави како исчезнат во полицијата. Две недели немавме никаков абер кад е Симче Курле. Потем дојде џипот од Удба и двајца смуртени мажи во кожени мантили влегоа во канцеларијата на Анѓеле Анџарот. Пантер Панта, возбуден, веднаш свика збор и сите ние, домците, до еден во строј, застанавме и чекавме во дворот. Излезе Анѓеле Анџарот следен со двајцата Удбаши и ни соопшти оти домецот Симче Курле бил најден удавен во Вардар дури кај мостот во Велес. Потем, следен од двајцата Удбаши замина со нив и го немаше три дена. Кога се врати беше пожолт од дуња. Се повртка во домот еден месец и го снема. Директор на домот ни стана Пантер Панта.
Морам да ви го раскажам и ова. Мажот и жената дента, пеколно жежок, многу долго бираа. Беше лето и веќе се стемни. Остана двајца, Цанде Црцулец и Јове Прдле, кои останаа за краен избор. Жената гледа во двајцата, плаче, лие солзи по нејзиното нежно и убаво лице големи колку џамлии и никако не може да се одлучи, дали да го земат абрашливиот Цанде Црцулец со сини, крупни очи или Јове Прдле, суво, високо момче со штрклива, црвена како жар коса. Плаче и Цанде Црцулец, ама липа, плаче и Јове Прдле. Плаче и убавата жена. Мажот се врта, се сука, не знае што да прави. Баба Рога превртува со очите, Пантер Панта ритмички, нервозно ги стега дланките, Тураби Гурабија ги скубе крвнички влакната од мустаќите а Анѓеле Анџарот нервозно пуши цигара врз цигара. Ние, неизбраните домци, затскриени зад ѕидот, гледаме љубоморно кој ќе биде избран. Мажот и приоѓа на расплаканата жена, нешто и зборува; жената врти со главата. Жената приоѓа и ги загрнува Јове Прдле и Цанде Црцулец и не ги пушта од прегратката. Мажот почнува нервозно да шета околу нив.Одеднаш му приоѓа на Анѓеле Анџарот и брзо му зборува. Анѓеле Анџарот, зачуден, ја повикува Баба Рога и нешто & објаснува. И таа се исчудува. Го повикуваат Пантер Панта и со него нешто брзо расправаат. И Пантер Панта неодлучно ги крева рамениците. Им приоѓа Тураби Гурабија и слуша што му кажуваат. Престанува да ги скубе влакната од мустакот и нешто им кажува. Сите одеднаш се стаписуваат и потем еден по еден потврдно кимкаат со главите. И потем сите, и Јове Прдле и Цанде Црцулец заминуваат во канцеларијата на Анѓеле Анџарот. Се запалува светлото во неа и нив гледаме како мажот и жената потпишуваат редица листови хартија. Излегува Пантер Панта и им кажува на дежурните да ги спакуваат пљачките и алиштата и на Јове Прдле и на Цанде Црцулец. И така, и Јове Прдле и Цанде Црцулец беа посвоени од мажот и жената одеднаш, во една тура. Пред капијата на Дом за деца без родители „Моша Пијаде“ дојде џип и во него се натоварија мажот и жената со Јове Прдле и Цанде Црцулец. Долго и упорно трчавме по нив. Трчав и јас, ама некаде кај слаткарницата „Пилот” се спрепнав на камен и паднав. Џипот со брмчење и во правот од џадето и мрдливиот издувен гас од ауспухот, следен од упорните домци, се изгуби преку Железниот Мост. Коленото ми крвавеше. Станав и со накривнување се вратив полека во мојот Дом за деца без родители „Моша Пијаде“.
Добив татко и мајка кога Пантер Панта стана директор на домците. Таа недела врнеше дожд, истураше. Некогаш неделата знаеше да биде „утка ат пазар“, поточно преведено, да нема маж и жена што ќе н# бираат за син. Или, имаше, ама тие, од срам ли од страв ли, не се појавуваа. Уште утрото, на појадокот, ќе се појавеше Баба Рога во мензата, ќе плеснеше со дланките и ќе објавеше со своето пискаво гласче оти денес, недела, нема да им „селекција“. Потем ќе седнеше на столчето крај масата и ќе појадуваше, постојано исто, млеко од Унра, леб намачкан со путер од Унра и пржени јајца во прав од Унра, или Труманови јајца, како што милувавме да ги нарекуваме. „Унра“ значеше оти млекото во прав, жолтиот како јантар путерот и јајцата во прав беа некаква помош дури од Америка. Имаше уште и разноразни џемови, од сливи, од вишни, од шипки. Од прашакот млеко се правеше вкусно млеко што занесно мирисаше а од прашокот јајца со додавање само на вода се правеше фантастична кајгана. Сите овие артикли беа толку вкусни што најпрвин тие се изедуваа па потем од тековното требување на прехранбените артикли од наше производство кое не се ставаше во уста.
Баба Рога настрада токму од Трумановите јајца. Еден ден магационерот на Домот, Панде Кркачот, крена врева оти му нема неколку дрвени сандачиња со прашокот од Трумановите јајца. Скокна Пантер Панта и со Тураби Гурабија и Баба Рога го претресоа цел дом до глувчина дупка. Освен понекоја скриена цигара, неколку чатали, џамлии и сликички не најдоа ништо посебно. Потем Пантер Панта разговараше со секој домец во неговата канцеларија оти знаеше да се случи да украдеме нешто од магазинот и да го шитнеме на црниот пазар. Кога тој и Тураби Гурабија с# испитаа и ништо не разбраа и пронајдоа, повикаа полиција.
Тоа веќе беше многу сериозна и опасна состојба за сите во домот. Полицијата го повтори целиот круг на испитување, само што од собата каде што со страв влегувавме еден по еден, излегувавме со модринки по лицето и телото и со накривување. Јас лично поминав со пет-шест шлаканици од кои цел ден ми ѕунеа двете уши. Најголемиот апаш меѓу нас, домците,беше Славко Арбанасот, кој немаше недела да не украде нешто од магацинот. Најчесто крадеше ситни работи, шекерни табли, коцки шеќер, рокчиња и леб. Ги шиткаше на Новомаалци. Неколку пати украде и неколку гајби со Унра путер и Унра пекмез од шипинки и им ги шитна на Каракдакмаалци а потем ние, домците, со тие пари одевме цела недела во кино и го гледавме по стопати рускиот музички филм „Пастир Костја“. Е, него полицијата го месеше цела недела. Грбот му го направија како газот, ама Славко Арбанасот немаше што да признае. Тој не ги украл сандачињата со Труманови јајца.
Младиот, тазе инспектор, некојси Данило Попадиќ, н# испитуваше со денови. Окапуваше во Домот. Се узортира да го фати крадецот, па мајка’Јана! Спиеше со нас барабар во домот, меѓу нас, во нашите спални, со нас јадеше, со нас играше и џамлии и фанта. Почнавме да го сметаме како свој домец. Мене ми ги решаваше равенките по алгебра. Знаеше ептен добро математика и воопшто не ми беше јасно што мајка бара во полиција. „Оти не станал даскал по математика?“ го прашав. Слатко се изнасмеа. „’Вакви како тебе & требаат на државата во полиција, не за математиката’, ми рекоа кога дипломирав“, ми одговори. По два дена добив петка по математика. Му се пофалив оти по негова заслуга сум добил петка а тој ме начека: „Части ме со решение кој краде кај вас во домот!“ Нависитна не знаев. Од бафтана му предложив да играме фанта со Славко Арбанасот. Ако тој не знае, никој не знае од Домот кој краде. Се сложи. По долги преговарања и дадени три стаклени џамлии, Славко Арбанасот се согласи да играме фанта со инспекторот.
Инспекторот Данило играше фанта со мене и со Славко Арбанасот на кејот крај Вардар додека двајца полицајци, застанати на двата краја од улицата, не пуштаа никого да помине по улицата. Губеше пари од нас, превеаните фантаџии. Славко Арбанасот беше горд небаре стана Тито. „ Абе асли пандур дерам за пари а пандури да ме пазат? Каде го има тоа?!“ ми велеше додека инспекторот Данило Попадиќ го гледаше по потсмев. Изнервиран што не може да н# тепа на фанта, испекторот Данило Попадиќ почна да пцуе.
„Другар Попадиќ, ова не е математика… “, го тешев.
„Дај кажи му кој дрпа во Домот, да не окапеме во апсаана!“ му шепнав на Славко Арбанасот кој се смееше броејќи ги парите што ги ќари од инспекторот. По еден час играње фанта инспекторот Данило Попадиќ остана без пари. Двајцата полицајци на краевите од улицата нервозно пушеа и шетаа од едната на другата страна на калдрмата. Инспекторот Данило Попадиќ со пуење ги извлечка последните пари од џебот. Славко Арбанасот, да го смири оти му ги ќаруваме парите, му велеше: „Абе’другар Попадиќу, на погрешно место р’чкаш! Џабе губиш пари, не можеш со нас да играш фанта.“
Данило ги џитна монетите во воздух и праша: „Па каде да барам?“
„Ако имаш ак’л како што се курчиш, претреси ги воспитувачите и сите што работат во домот, па ќе видиш.“
Инспекторот Данило остана подзинат.
„Виша математика… “, му се насмеав.
И, по една недела, ја снема Баба Рога. Пукна глас оти дома, во подрумот & нашле цел ред дрвени сандаци со Труманови јајца и Унра млеко во прав. Го снема и магационерот Панде Кркачот. Кај него дома целиот подрум му бил полн со сандачиња Труманови јајца, Унра млеко во прав, Унра пакмез од шипка.
Пантер Панта и Тураби Гурабија потем одеа на некакво судење. Кажаа оти Баба Рога и Панде Кркачот добиле по пет години затвор.

5. Посвојување

Врнеше ситен, досаден дожд и ние се построивме во дворот. Јас стоев во вториот ред, значи бев ни мал, ни голем. Косата ми беше залепена како да ме лижела крава оти ја намачкав со пиво, ноктите исечени, алиштата испеглани, чевлите изгланцани како „арапско муде“. Лично Пантер Панта помина и сите не разгледа. Задоволен, му даде знак на Туте Тарабука кој важно, небаре отвора небесна порта, ја раскрили чкирпливата капија и ги внесе мускулестиот маж и слабникавата, убава жена со крупни, кафени очи. Мажот стапнуваше сигурно, сиреч тој е командант на сите што се пред него. Имаше кратко пострижана сина коса зачешлана на левата страна од главата во патец, високо чело, тенок и долгнавест нос, високи, аглести веѓи и темно сини очи што стрелаа со опулот. Уште од влегувањето стреловито разгледа околу себе. Додека ни приоѓаше не разгледа и сите нас, построените. Нешто ме прострела, нешто морничаво заигра во мене. Почнав да се потам под дождот.
Застана пред нас. Синоокиот маж повеќе не гледаШе во нас туку гледаше некаде над нас додека жената со поглед не решеташе еден по еден. Одеднаш, погледот и се прикова на мене.
Ја погледнав в очи. Од нејзините светло кафени очи излегуваше немерена топлина. Полека ми пријде. Јас не го помрднував погледот од нејзините очи. Застана пред мене додека зад неа застана мажот кој продорно ме стрелаше со поглед од глава до петици. Сетив морници. никој никогаш не ме гледал така.
„Како се викаш?“ ја прашав жената наместо таа да ме праша.
Никогаш домец не прашувал како се вика бирачот на син. Пантер Панта, збунет, трепкаше додека Тураби Гурабија почна нервозно да кашла. Жената почна да плаче. Крупни капки солзи се лизгаа по нејзиното мазно лице и капеа на водената земја. Врз нас се лееше дождот што ние не го сеќававме. Мене низ лицето ми се слеваше дожд и јас со раката ги бришев капките набаре бришам солзи. Жената од плачот не можеше да прозбори.
„Како се викаш?“ бев магарешки упорен.
„Се вика – Зага… “, со засипнат глас се огласи мажот. „А јас се викам Марко, сине… “
Почнав да плачам. Плачев за да го исплачам својот дотогашен живот, своите дотогашни прокоби, своите дотогашни јадови, своите дотогашни р’ци, својата зла коб. Кога престанав да плачам, гледам оти и окоравениот Пантер Панта и тврдокорниот Тураби Гурабија ги бришат очите.
„Како се викаш ти, сине?“ најсетне се огласи жената со кафени очи. Е, сега јас не можев да одговорам од плачење.
„Се вика Најденко Петков“, одврати со шмркање Тураби Гурабија.
„Од сега ќе се вика Најден Дреноски!“ со одлучен глас одврати мускулестиот маж.
a